Reynaert Abbreviator
Willem, berught om syne Madocke,
laet
nu die dieren uut hunne hokken.
Hi
wiert alse straetscouer gewaer
dat
d’historie van Rénart
veel
meer gesien was in tFransche
dan
int diets, een butenkanse!
Rede
om eenen tsinxendaeghe
zyn
heldenpoem met Franscher slaghe,
met
humore ende scharpen tone
te
vermarkten met vertone.
Die
personagiën kent hi sere:
die
vossche, die cater ende die bere,
die
wolve naturlik ende die leuwe.
Hi
plaatset die plotte in d’xi euwe,
toen
die dieren nogh alse die menschen ware
met
valschen geesten, wilde haere.
Gelyk vant beghinne ist al raeke:
den
hoove bepraetet ene sware saeke.
Men
redet daer vanden vos Reynaerde
die
met twyf van eren wolve paerde.
Waerbi hi die kinde hadde beseken
so
die wolve kon seker spreke
dat
si en nimmer nogh soude sien,
of,
seggic, laeter nogh misschien.
Daer
was nogh menighe andere klaght:
ene
worst gestolen, ene henne geslaght.
In
kort, die scaere hat hier grote saek,
en
rede te die snoode snaek
in
der stond aan die hove te sommeren.
(Willem soude nu gerne beweren
dat
Rechte syn lope krieg hier in tbossche.
Maar
sulks makede niet seer die tonghe losse.
Die
scouers die keeren die rug dan toe
en
laeten den spreeker hongerigh ende moe
achter in dees swarte naght.
Nee,
Willem weet wat tvolc eer wacht.)
Reynaert worde gedaghet, drie kere.
Eerstens bi bruune den bere,
die
wreet ende starck sy ende gevreest.
Maar
Reyn kent die zwakhede vanden gebeest.
Wat
volghen syn scenen met slaagh ende bloet,
waer
menighe poorter wel lagghen om moet.
Willem hi prolongeere nu den lagh
met
den cater die daghte dat hi muzen sagh
Maer
ook hi liep in die slote
die
him koste i ooge, die pape i kloote
tevoren hi keerde dan weeder ten hove.
Die
dieren die saghen ende riepen daer grove:
Die
vossche die moeste ende soude eraen!
Maar
wer soude nu tenderde gaen?
Die
derde, so wiste dit publique,
bekant met die reeglen der triptique,
soude Reynaert ten hove wel geleiden,
maar
niet en voordat tusschen die beide
een
tafreel, gekant alse die biecht,
waer
inne die vossche liegt ende bedriegt,
die
lagghers naer hunne beurse deed grypen.
(Danvore
hi daar tusschenuut soude knypen,
dan
vore Willeme vloot uuter stat,
haddet hi gerne wel hunne sente gehat.)
Aent
hove waer tentyde ene galghe gebout,
di
poorter modael wel ware vertrout.
Publique ende diere hadde i saeme verlangt:
Reynaert, die duvel, die soude gehangt.
Maer
daar en hadde men sich doch vergist,
Wen
Willeme sconc Reynaerde dan nogh ene list.
ne
loghe van gelt ende revoluusie
behoedde den roode nu voor d’execuusie:
‘Ene
scatte leit bi Hulst indie bossche’ –
enden coninc sneet Reynaert die toue losse.
Die
vertroc haestelic om sich te besinne
enden heerlik leeven beghinnen.
Maer
niet ende vor hi den wolve ende bere
vor
den alderleste kere
liet
pinen in den vleech ende int bloet.
Dan,
met ene rustighen gemoet,
hi
liet die bossche die bossche ende ginc
(joeg
maer eerstens die haese over den klinc).
Die
coninc di vrat sich op van spyt
en
tfolk die waer sine sente kwyt.
|
Reinaart Abbreviated
Willem, berucht om zijn Madok,
laat
nu de dieren uit hun hok.
Hij
werd als trendwatcher gewaar
dat
de historie van Rénart
veel
populairder was in ’t Frans
dan
in het diets, een buitenkans!
Reden om op een pinksterdag
zijn
heldendicht met Franse slag,
met
humor en op scherpe toon
te
vermarkten met vertoon.
De
personages kent hij zeer:
de
vos, de kater en de beer,
de
wolf natuurlijk en de leeuw.
Hij
plaatst de plot in de elfde eeuw,
toen
dieren nog als mensen waren
met
valse streken, wilde haren.
Meteen aan ’t begin al is het raak:
het
hof bespreekt een zware zaak.
Men
spreekt er van den vos Reinaarde
die
met de vrouw van de wolf paarde.
Daarbij diens kinderen had bepist
zodat de wolf zeker wist
dat
zij nooit meer konden zien,
of,
nou ja, later weer misschien.
Er
was nog menig andere klacht:
een
worst gestolen, een kip geslacht.
Kortom, het O.M. had hier een zaak,
reden om de snode snaak
terstond aan ’t hof te doen sommeren.
(Willem zou nu graag beweren
dat
’t recht zijn loop kreeg in het bos.
Maar
dat maakt niet veel tongen los.
Het
publiek keert hem de rug dan toe
en
laat hem hongerig en moe
achter in die zwarte nacht.
Nee,
Willem weet wat het verwacht.)
Reinaart wordt gedaagd, drie keer.
Als
eerste door de bruine beer,
die
wreed en sterk is en gevreesd.
Maar
Rein kent de zwakte van het beest.
Er
volgen scènes met slaag en bloed,
waar
een burger wel om lachen moet.
Willem prolongeert de lach
met
de kater die dacht dat hij muizen zag
Maar
ook hij liep in de val
die
hem een oog, de pastoor een bal
kostte voor hij terugging naar het hof.
De
dieren reageerden grof:
Die
vos die moest en zou eraan!
Maar
wie zou nu als derde gaan?
Die
derde, snapte het publiek,
bekend met de regel der triptiek,
zou
Reinaart naar het hof geleiden,
maar
niet voordat tussen hen beiden
een
tafereel, bekend als ‘biecht’,
waarin de vos liegt en bedriegt,
de
lachers naar hun beurs deed grijpen.
(Want vóór hij er tussenuit zou knijpen,
vóór
Willem vluchtte uit de stad,
had
wel graag hun geld gehad.)
Aan
’t hof werd intussen een galg gebouwd,
de
modale burger wel vertrouwd.
Publiek en dieren deelden één verlangen:
Reinaart, die duivel, zou moeten hangen.
Maar
daarin had men zich toch vergist,
Willem schonk Reinaart nóg een list.
een
leugen over geld en revolutie
behoedde hem voor de executie:
‘Een
schat ligt bij Hulst in het bos’ –
en
de koning sneed Reinaarts boeien los.
Die
vertrok om zich te bezinnen
en
een eerlijk leven te beginnen.
Maar
niet voordat hij wolf en beer
voor
de allerlaatste keer
liet
pijnigen in vlees en bloed.
Daarna, met een gerust gemoed,
liet
hij het bos het bos en ging
(joeg nog even een haasje over de kling).
De
koning vrat zich op van spijt
en
’t volk was zijn centen kwijt.
|