Reynaert Abbreviator

Willem, berught om syne Madocke,

laet nu die dieren uut hunne hokken.

Hi wiert alse straetscouer gewaer

dat d’historie van Rénart

veel meer gesien was in tFransche

dan int diets, een butenkanse!

Rede om eenen tsinxendaeghe

zyn heldenpoem met Franscher slaghe,

met humore ende scharpen tone

te vermarkten met vertone.

Die personagiën kent hi sere:

die vossche, die cater ende die bere,

die wolve naturlik ende die leuwe.

Hi plaatset die plotte in d’xi euwe,

toen die dieren nogh alse die menschen ware

met valschen geesten, wilde haere.

Gelyk vant beghinne ist al raeke:

den hoove bepraetet ene sware saeke.

Men redet daer vanden vos Reynaerde

die met twyf van eren wolve paerde.

Waerbi hi die kinde hadde beseken

so die wolve kon seker spreke

dat si en nimmer nogh soude sien,

of, seggic, laeter nogh misschien.

Daer was nogh menighe andere klaght:

ene worst gestolen, ene henne geslaght.

In kort, die scaere hat hier grote saek,

en rede te die snoode snaek

in der stond aan die hove te sommeren.

(Willem soude nu gerne beweren

dat Rechte syn lope krieg hier in tbossche.

Maar sulks makede niet seer die tonghe losse.

Die scouers die keeren die rug dan toe

en laeten den spreeker hongerigh ende moe

achter in dees swarte naght.

Nee, Willem weet wat tvolc eer wacht.)

Reynaert worde gedaghet, drie kere.

Eerstens bi bruune den bere,

die wreet ende starck sy ende gevreest.

Maar Reyn kent die zwakhede vanden gebeest.

Wat volghen syn scenen met slaagh ende bloet,

waer menighe poorter wel lagghen om moet.

Willem hi prolongeere nu den lagh

met den cater die daghte dat hi muzen sagh

Maer ook hi liep in die slote

die him koste i ooge, die pape i kloote

tevoren hi keerde dan weeder ten hove.

Die dieren die saghen ende riepen daer grove:

Die vossche die moeste ende soude eraen!

Maar wer soude nu tenderde gaen?

Die derde, so wiste dit publique,

bekant met die reeglen der triptique,

soude Reynaert ten hove wel geleiden,

maar niet en voordat tusschen die beide

een tafreel, gekant alse die biecht,

waer inne die vossche  liegt ende bedriegt,

die lagghers naer hunne beurse deed grypen.

(Danvore hi daar tusschenuut soude knypen,

dan vore Willeme vloot uuter stat,

haddet hi gerne wel hunne sente gehat.)

Aent hove waer tentyde ene galghe gebout,

di poorter modael wel ware vertrout.

Publique ende diere hadde i saeme verlangt:

Reynaert, die duvel, die soude gehangt.

Maer daar en hadde men sich doch vergist,

Wen Willeme sconc Reynaerde dan nogh ene list.

ne loghe van gelt ende revoluusie

behoedde den roode nu voor d’execuusie:

‘Ene scatte leit bi Hulst indie bossche’ –

enden coninc sneet Reynaert die toue losse.

Die vertroc haestelic om sich te besinne

enden heerlik leeven beghinnen.

Maer niet ende vor hi den wolve ende bere

vor den alderleste kere

liet pinen in den vleech ende int bloet.

Dan, met ene rustighen gemoet,

hi liet die bossche die bossche ende ginc

(joeg maer eerstens die haese over den klinc).

Die coninc di vrat sich op van spyt

en tfolk die waer sine sente kwyt.

Reinaart Abbreviated

Willem, berucht om zijn Madok,

laat nu de dieren uit hun hok.

Hij werd als trendwatcher gewaar

dat de historie van Rénart

veel populairder was in ’t Frans

dan in het diets, een buitenkans!

Reden om op een pinksterdag

zijn heldendicht met Franse slag,

met humor en op scherpe toon

te vermarkten met vertoon.

De personages kent hij zeer:

de vos, de kater en de beer,

de wolf natuurlijk en de leeuw.

Hij plaatst de plot in de elfde eeuw,

toen dieren nog als mensen waren

met valse streken, wilde haren.

Meteen aan ’t begin al is het raak:

het hof bespreekt een zware zaak.

Men spreekt er van den vos Reinaarde

die met de vrouw van de wolf paarde.

Daarbij diens kinderen had bepist

zodat de wolf zeker wist

dat zij nooit meer konden zien,

of, nou ja, later weer misschien.

Er was nog menig andere klacht:

een worst gestolen, een kip geslacht.

Kortom, het O.M. had hier een zaak,

reden om de snode snaak

terstond aan ’t hof te doen sommeren.

(Willem zou nu graag beweren

dat ’t recht zijn loop kreeg in het bos.

Maar dat maakt niet veel tongen los.

Het publiek keert hem de rug dan toe

en laat hem hongerig en moe

achter in die zwarte nacht.

Nee, Willem weet wat het verwacht.)

Reinaart wordt gedaagd, drie keer.

Als eerste door de bruine beer,

die wreed en sterk is en gevreesd.

Maar Rein kent de zwakte van het beest.

Er volgen scènes met slaag en bloed,

waar een burger wel om lachen moet.

Willem prolongeert de lach

met de kater die dacht dat hij muizen zag

Maar ook hij liep in de val

die hem een oog, de pastoor een bal

kostte voor hij terugging naar het hof.

De dieren reageerden grof:

Die vos die moest en zou eraan!

Maar wie zou nu als derde gaan?

Die derde, snapte het publiek,

bekend met de regel der triptiek,

zou Reinaart naar het hof geleiden,

maar niet voordat tussen hen beiden

een tafereel, bekend als ‘biecht’,

waarin de vos liegt en bedriegt,

de lachers naar hun beurs deed grijpen.

(Want vóór hij er tussenuit zou knijpen,

vóór Willem vluchtte uit de stad,

had wel graag hun geld gehad.)

Aan ’t hof werd intussen een galg gebouwd,

de modale burger wel vertrouwd.

Publiek en dieren deelden één verlangen:

Reinaart, die duivel, zou moeten hangen.

Maar daarin had men zich toch vergist,

Willem schonk Reinaart nóg een list.

een leugen over geld en revolutie

behoedde hem voor de executie:

‘Een schat ligt bij Hulst in het bos’ –

en de koning sneed Reinaarts boeien los.

Die vertrok om zich te bezinnen

en een eerlijk leven te beginnen.

Maar niet voordat hij wolf en beer

voor de allerlaatste keer

liet pijnigen in vlees en bloed.

Daarna, met een gerust gemoed,

liet hij het bos het bos en ging

(joeg nog even een haasje over de kling).

De koning vrat zich op van spijt

en ’t volk was zijn centen kwijt.